Chỉ cần ý tưởng, không cần biết code, Vibe-Coding đang tạo nên một nền kinh tế AI mới

Vào đầu tháng Giêng vừa qua, Justin Jin, một thanh niên 18 tuổi, đã ra mắt Giggles - một ứng dụng giải trí xã hội được hỗ trợ bởi AI thu hút hơn 120,000 người đăng ký chờ và tạo ra 150 triệu lượt xem. Điều đáng chú ý là cậu và nhóm đồng sáng lập trẻ tuổi đã làm được điều này mà không cần quỹ đầu tư mạo hiểm, ngân sách marketing hay đội ngũ kỹ thuật truyền thống.

Thay vào đó, họ tận dụng AI để xây dựng một ứng dụng dành cho thế hệ Gen Alpha và Gen Z, nơi người dùng tương tác thông qua nội dung do AI tạo ra, bộ sưu tập kỹ thuật số và các hoạt động xã hội theo kiểu game hóa.

Chỉ vài tuần sau đó, một startup khác đã xuất hiện trên thị trường - Base44, được thành lập bởi một nhà sáng tạo không có nền tảng kỹ thuật, người đã sử dụng AI để "vibe code" một nền tảng phát triển no-code.

Trong vòng sáu tháng với đội ngũ dưới 10 người, công ty đã đạt được lợi nhuận, thu hút 300.000 người dùng và được Wix mua lại với giá 80 triệu USD theo báo cáo của TechCrunch. Đột nhiên, một nguyên mẫu mới xuất hiện: những công ty không được thành lập trên nền tảng đội ngũ kỹ thuật truyền thống, mà được hình thành bởi sự sáng tạo, văn hóa và điều phối AI.

Vibe-Coding định hình lại tinh thần khởi nghiệp

Đây chính là câu chuyện của thời điểm hiện tại. AI đang định nghĩa lại tinh thần khởi nghiệp, cho phép những người có tầm nhìn và hiểu biết văn hóa - nhưng không nhất thiết phải có bằng khoa học máy tính - có thể tung ra các sản phẩm cấp độ nền tảng. Tuy nhiên, câu hỏi đang được đặt ra ngày càng nhiều: liệu mô hình khởi nghiệp mới này có thể mở rộng quy mô vượt ra ngoài thành công của nguyên mẫu mà không có sức mạnh kỹ thuật sâu hơn?

Hai năm trước, cụm từ "vibe coding" hầu như không tồn tại. Ngày nay, nó có mặt ở khắp mọi nơi. Thuật ngữ này - được đặt ra bởi Andrej Karpathy, cựu trưởng bộ phận AI tại Tesla và đồng sáng lập OpenAI - mô tả việc viết code với AI bằng cách đơn giản nói ra ý tưởng.

"Bạn hoàn toàn chỉ cần cảm hứng, đón nhận sự tăng trưởng theo cấp số nhân và quên đi rằng code thậm chí còn tồn tại," Karpathy đã tweet vào tháng Hai. Đây là cách viết tắt cho một kỷ nguyên mới, nơi lập trình được thực hiện thông qua ngôn ngữ tự nhiên như tiếng Anh.

Theo Garry Tan, CEO của Y Combinator, nhiều startup hiện nay sử dụng AI để tạo ra tới 95% codebase của họ - đạt được kết quả từng đòi hỏi đội ngũ 50 đến 100 kỹ sư với ít hơn mười người. Trong khi đó, trong một bài viết gần đây cho Business Insider, Alistair Barr đã nhấn mạnh cách "các nhà phát triển AI-native không truyền thống" đang biến ngôn ngữ tự nhiên thành ứng dụng, thay đổi cơ bản kinh tế SaaS.

Những mũi gai phía sau mỗi đóa hoa hồng

Sự thay đổi này đang làm lan tỏa tinh thần khởi nghiệp. Các nhà quản lý sản phẩm, nghệ sĩ, thậm chí học sinh cấp ba giờ đây có thể tung ra sản phẩm nhanh hơn bao giờ hết, tất cả mà không cần chuyên môn kỹ thuật. Nhưng điều này cũng đi kèm với một số vấn đề.

Như Nigel Douglas, trưởng bộ phận quan hệ nhà phát triển tại Cloudsmith, đã cảnh báo trong Financial Times: "Nếu bạn đang tạo một ứng dụng trong thời gian rảnh, một 'thảm họa DIY' có thể chỉ có nghĩa là giao diện xấu. Nhưng trong môi trường kinh doanh, công cụ sai có thể gây thiệt hại thực sự và dẫn đến rò rỉ dữ liệu, sự cố dịch vụ hoặc chuỗi cung ứng phần mềm bị tổn hại."

Thomas Dohmke, CEO GitHub, đã lặp lại cảnh báo này tại VivaTech vừa kết thúc ở Paris: "Một nhà sáng lập không có nền tảng kỹ thuật sẽ khó khăn trong việc xây dựng startup ở quy mô lớn mà không có nhà phát triển," ông bổ sung rằng các công cụ như vibe coding không cung cấp độ sâu cần thiết để biện minh cho đầu tư nghiêm túc. Ngay cả các founder AI-native cũng thừa nhận những hạn chế của mô hình này.

Edwin Wang, đồng sáng lập của Giggles, chia sẻ: "Có nhu cầu xây dựng độ sâu kỹ thuật. Chúng tôi biết điều đó quan trọng và đang mở rộng hoạt động kỹ thuật cũng như mời các cố vấn tham gia. Tuy nhiên, tương lai phải là một tương lai được cộng đồng quản lý và phi tập trung, nơi có sự cân bằng giữa sáng tạo và lập trình."

Nhưng một tương lai mới cho giới khởi nghiệp đang đến gần

Giggles là một hình ảnh thu nhỏ của sự chuyển đổi này. Jin, cùng với các đồng sáng lập Edwin Wang và nghệ sĩ âm nhạc Matthew Hershoff, đã xây dựng một hệ thống nơi người dùng được thưởng cho việc thể hiện kỹ thuật số thông qua các tương tác giống như game - bao gồm video do AI tạo ra, nội dung sưu tập và nhiệm vụ hàng ngày.

Kết quả là một nền tảng tập trung vào kể chuyện được phát triển mà không có đội ngũ lập trình truyền thống - một cấu trúc phản ánh bản thiết kế mới nổi đằng sau nhiều ứng dụng do thế hệ Z dẫn đầu.

Tại Giggles, niềm tin đó được chuyển thành một sản phẩm có cảm hứng sáng tạo dựa trên prompt, vòng lặp phản hồi được game hóa và tương tác do cộng đồng dẫn dắt. Như Wang đã lưu ý, công ty định vị mình không chỉ như một thay thế cho TikTok, mà là một nền tảng được thiết kế riêng cho một thế hệ mà họ tin là ngày càng không hứng thú với các định dạng xã hội truyền thống.

Và theo Hershoff: "Các nhà sáng tạo không bị giới hạn chỉ đăng ảnh và video. Họ có thể vibe code một game, phát triển một ứng dụng, tạo ra cả một thế giới ảo và đăng lên Giggles."

Với tất cả động lực đằng sau các startup AI, có một sự thật khắc nghiệt đối diện với các nhà sáng lập như Jin: cơ sở hạ tầng duy trì nó. Liệu họ có thể mở rộng quy mô một cách an toàn, đáng tin cậy, lặp lại và với kỷ luật kỹ thuật?

Ở giai đoạn này, Giggles là một thử nghiệm cho cách AI đang chuyển đổi tinh thần khởi nghiệp kỷ nguyên số. Đây là một thí nghiệm sống động về điều gì xảy ra khi sự sáng tạo, chứ không phải chuyên môn kỹ thuật, thúc đẩy phát triển sản phẩm. Nhưng để phát triển thành hệ sinh thái kinh doanh có cấu trúc, những công ty này sẽ cần nhiều hơn chỉ cảm hứng. Họ sẽ cần hệ thống, biện pháp bảo vệ và độ sâu kỹ thuật.

Để vươn xa hơn, cuối cùng đội ngũ kỹ thuật là điều tối cần thiết

Đó là nơi các nhà sáng lập phải đối mặt với giới hạn của những gì vibe coding có thể đạt được. Cảnh báo của Dohmke tại VivaTech không phải là sự bác bỏ tiềm năng của AI, mà là lời nhắc nhở về nơi việc chuyển giao diễn ra. Trong khi AI có thể tăng tốc khoảnh khắc từ không đến một, việc mở rộng quy mô có trách nhiệm đòi hỏi sự nghiêm túc kỹ thuật để biến một ý tưởng thông minh thành một nền tảng thực sự đáng tin cậy.

Jin và nhóm của anh dường như nhận ra điều đó. Trong khi Giggles được xây dựng mà không có đội kỹ thuật truyền thống, công ty hiện đang đầu tư vào nền tảng kỹ thuật của mình. Wang, đồng sáng lập và nhà phát triển chính của nền tảng, thừa nhận rằng "mở rộng quy mô sáng tạo vẫn đòi hỏi kỷ luật lập trình.

Reid Hoffman, một nhân vật quan trọng trong ngành, nhìn thấy lời hứa đó, lưu ý rằng "đưa AI vào bộ công cụ của bạn làm cho bạn trở nên cực kỳ hấp dẫn." Nhưng ông và những người khác cảnh báo rằng lợi thế AI sớm không bằng với việc dẫn đầu lâu dài. Khi code do AI tạo ra trở nên tốt hơn, các hoạt động thử nghiệm, xem xét và bảo mật cũng phải như vậy.

Cuối cùng, sự trỗi dậy của vibe coding là có thật, nhưng đó chỉ là một nửa câu chuyện. Kiến trúc, thực thi và phán đoán con người là những gì quan trọng nhất. Trong khi Giggles, Base44 và làn sóng "AI-native" đang nổi lên có thể đang viết lời mở đầu, cốt truyện xoay quanh việc liệu những founder này có thể biến cảm hứng thành cấu trúc thực sự.

Jin đã nói với tôi: "Cuối cùng, không phải về ai có thể xây dựng nhanh. Mà là về ai có thể xây dựng thứ gì đó tồn tại lâu dài." Câu nói này tóm tắt thách thức cốt lõi của kỷ nguyên vibe coding: việc chuyển đổi từ nguyên mẫu nhanh chóng sang nền tảng bền vững đòi hỏi nhiều hơn là chỉ ý tưởng sáng tạo và công cụ AI. Nó cần sự kết hợp tinh tế giữa tầm nhìn, công nghệ và kỷ luật kỹ thuật - một công thức mà thế hệ founder mới này đang từng bước học cách thành thạo.