AI phát hiện ra "trung tâm thương mại" 5.000 năm tuổi dưới sa mạc Tây Á

Dưới lớp cát dày của một trong những sa mạc lớn nhất thế giới, một nền văn minh đã mất đang chờ các nhà khảo cổ khai phá. Và chúng ta biết được sự thật này nhờ có sự tiến bộ của khoa học công nghệ, cụ thể là trí tuệ nhân tạo (AI).

Công nghệ cảm biến từ xa và phân tích dữ liệu đang ngày một tiên tiến nhờ AI, giúp ngành khảo cổ học phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Việc tích hợp AI vào công nghệ Radar Khẩu độ Tổng hợp (Synthetic Aperture Radar - SAR) có thể tạo ra những hình ảnh sắc nét của các cấu trúc bị chôn sâu dưới lớp đất cát, giúp các nhà khoa học “nhìn xuyên thấu” thảm thực vật, băng tuyết và cát sa mạc.

Nhờ AI, các nhà khảo cổ đã có thể nhanh chóng phát hiện được di chỉ khảo cổ, bên cạnh đó sẽ tìm được địa điểm tối ưu để tiến hành khai quật, thay vì “mò mẫm” bằng xẻng như trước đây.

Thuật toán máy học đã được dùng trong phân tích dữ liệu SAR, qua đó tìm ra được những mẫu hình có thể cho thấy những khu định cư cổ đại, đường đi hay những công trình nhân tạo. Hệ thống AI học dữ liệu từ những di tích khảo cổ trước đây, qua đó nhanh chóng nhận biết cấu trúc ẩn dưới lớp đất đá có thuộc về tự nhiên hay không.

Trong nghiên cứu mới, công nghệ SAR đã rà soát dữ liệu của khu vực sa mạc Rub' al Khali, "góc trống trải" trong tiếng Ả-rập, là một trong những hoang mạc lớn và khó sinh tồn nhất thế giới. Các nhà khảo cổ đã phát hiện được chỗ trú ngụ, hệ thống đường sá và cả một thành phố có niên đại 5.000 năm tuổi ẩn dưới lớp cát.

Những bằng chứng này cho thấy nhiều thiên niên kỷ trước, một trung tâm văn hóa lớn đã tồn tại nơi đây, với dân cư đông đúc và đường sá rộng rãi, thuận tiện cho việc giao thương.

Phát hiện mới còn đập tan định kiến cho rằng bán đảo Ả-rập - bán đảo lớn nhất thế giới - không đông người qua lại trong Thời kỳ Đồ Đồng. Nhờ AI, các nhà khảo cổ có thể phỏng đoán rằng nơi đây đã từng xuất hiện một cụm dân cư lớn, thậm chí có thể là một trung tâm thương mại cổ đại.

Ngành khảo cổ học đã thay đổi nhiều nhờ công nghệ. Trước đây, các nhà khoa học đã ứng dụng LIDAR để soi rõ các khu vực rừng nhiệt đới rậm rạp của Trung Mỹ, qua đó phát hiện ra những di chỉ khảo cổ tiềm tàng. Với sự trợ giúp của AI phân tích dữ liệu, công tác khai quật sẽ càng dễ dàng và hiệu quả hơn.

Theo Jpost