Tại sao giun đất lại chui ra ngoài khi trời mưa?

Giun không "chết đuối" trong hang

Một quan niệm phổ biến cho rằng giun đất bò lên mặt đất để tránh bị chết đuối trong hang khi nước ngập. Tuy nhiên, điều này không chính xác. Giun đất không có phổi như con người. Thay vào đó, chúng hấp thụ oxy qua da và có khả năng lấy oxy từ nước cũng như từ không khí.

"Theo lý thuyết, giun đất hoàn toàn có thể sống trong nước nếu nước chứa đủ oxy", Thea Whitman, nhà khoa học đất tại Đại học Wisconsin-Madison, chia sẻ. Thậm chí, một nghiên cứu năm 1956 đã chỉ ra rằng một số loài giun đất có thể sống từ 31 đến 50 tuần trong đất bão hòa nước.

Kevin Butt, nhà sinh thái học giun đất tại Đại học Central Lancashire, Anh, cũng khẳng định: "Tôi từng nuôi giun trong nước trong nhiều ngày, và chúng không chết".

Dẫu vậy, không phải tất cả giun đất đều có phản ứng giống nhau với điều kiện mưa. Một nghiên cứu năm 2008 chỉ ra rằng nhu cầu oxy có thể ảnh hưởng đến hành vi của từng loài giun. Những loài cần nồng độ oxy cao có xu hướng bò lên mặt đất khi mưa, trong khi những loài chịu được điều kiện thiếu oxy thì vẫn ở lại dưới lòng đất.

Rung động mưa: Cảnh báo giả về kẻ săn mồi?

Một giả thuyết khác cho rằng các rung động từ mưa có thể khiến giun nhầm lẫn với dấu hiệu cảnh báo sự xuất hiện của kẻ săn mồi, như chuột chũi. Tuy nhiên, Kevin Butt lại bác bỏ ý kiến này: "Hành động của chuột chũi trong đất không tạo ra các rung động nhịp nhàng như mưa. Giun hoàn toàn có thể phân biệt".

Ngược lại, rung động từ mưa còn được một số loài chim và bò sát lợi dụng để "mời gọi" giun đất lên mặt đất, biến chúng thành con mồi dễ bắt. Các loài này thậm chí còn tạo ra rung động nhân tạo bằng cách dẫm chân lên bề mặt đất để thu hút giun.

Ảnh hưởng của nước mưa và chất hóa học

Trên thực tế, mưa lớn cũng có thể gây ảnh hưởng đến môi trường sống của giun đất. Whitman lưu ý rằng nước mưa có tính axit hoặc chứa các hợp chất độc hại, chẳng hạn như kim loại nặng, có thể khiến giun rời bỏ hang. Mặc dù chưa có bằng chứng cụ thể, một số nhà nghiên cứu đã sử dụng hóa chất như bột mù tạt pha nước để kích thích giun bò lên mặt đất nhằm phục vụ nghiên cứu.

Lý do thuyết phục nhất giải thích cho hành vi này là giun đất tận dụng môi trường ẩm ướt để di chuyển nhanh hơn trên mặt đất thay vì chậm chạp đào hang qua đất. Whitman cho biết, điều kiện ẩm ướt không chỉ giúp giun sống sót mà còn hỗ trợ chúng di cư hoặc tìm bạn tình dễ dàng hơn.

Hành vi này cũng giúp lý giải một truyền thống độc đáo được gọi là "giun càu nhàu" hoặc "giun quyến rũ." Bằng cách tạo ra các rung động trên mặt đất thông qua gậy hoặc cưa, con người có thể kích thích giun bò lên bề mặt để thu hoạch làm mồi câu cá. Thậm chí, nó đã trở thành một môn thi đấu thú vị tại các sự kiện như "Lễ hội Worm Gruntin'" ở Sopchoppy, Florida.

Sự xuất hiện của giun đất vào những ngày mưa là một hiện tượng tự nhiên đầy thú vị và phức tạp. Không chỉ phản ánh khả năng thích nghi đáng kinh ngạc của giun đất với môi trường, mà nó còn cho thấy mối liên hệ tinh tế giữa chúng với những yếu tố tự nhiên và động vật xung quanh. Điều này không chỉ thu hút các nhà khoa học mà còn khiến người quan sát bình thường tò mò và ngạc nhiên trước sự phong phú của thế giới sinh vật nhỏ bé.