Những chuyện chưa kể về "Thánh Cô" Cortana và dự đoán World Cup

Với 1 khán giả bóng đá phân biệt trọng tài với thủ môn qua 2 liên tưởng rất... nhi đồng thối tai: "ông thổi còi không dám đá bóng và ông đeo găng hay chỉ trỏ lúc đá phạt" như tôi, World Cup là mùa mất ngủ. Trong khi cả nhà nấu mì xem bóng đá và hàng xóm xung quanh cũng cuốn theo nhịp bóng lăn thì tôi cuốn... chăn đi ngủ, thi thoảng lại bị đánh thức bởi tiếng la hò dậy đất.

Thờ ơ với bóng đá nên ký ức về các kỳ World Cup trong tôi thường rất vô thưởng vô phạt. Kỷ niệm đáng nhớ nhất mùa World Cup 2010 là tôi từng rất hào hứng đi ăn... bạch tuộc nướng với bạn bè dù không hiểu lý do vì sao tự nhiên món ấy tự nhiên được yêu chuộng. Tới mùa World Cup năm nay, bạch tuộc nướng đã không còn gây sốt, nhưng có 1 tên tuổi khác cũng tạo ra nhiều bất ngờ không kém: Microsoft-Cortana.

Từ dự đoán World Cup đến dự báo tương lai

Mùa World Cup này, ai là người thắng lớn nhất? Câu trả lời cho câu hỏi đó tuỳ thuộc vào việc bạn hỏi câu hỏi ấy với ai. Hỏi người xem bóng đá, chắc chắn câu trả lời sẽ là "nước Đức", hỏi người mê cá độ câu trả lời có dạng "nhà cái và hàng cầm đồ" còn nếu bạn hỏi tôi thì "Microsoft mới là người thắng lớn nhất".

Nhiều người cho rằng Trung Quốc mới thực sự là những nhà vô địch của World Cup 2014. Trong khi nước chủ nhà Brazil è cổ trả nợ cho WC và tất cả các nước tham gia WC đều thiệt về kinh tế thì người Trung Quốc kiếm bộn tiền từ việc xuất khẩu hàng hoá, cung cấp thiết bị từ quần áo giày dép, tàu xe di chuyển, màn hình hiển thị trên sân vận động đến tăm xỉa răng cho khách du lịch.

Ăn theo trào lưu World Cup, Microsoft tung ra tính năng dự đoán kết quả trận đấu cho trợ lý ảo Cortana trên HĐH Windows Phone của mình. Với thành tích 15/16 trận dự đoán đúng (sai trận tranh 3-4 giữa Brazil và Hà Lan) từ vòng loại trực tiếp, Cortana khiến cả thế giới ngỡ ngàng vì thành tích rực rỡ của mình. Nhưng Microsoft không phải công ty duy nhất biết ăn theo xu hướng thị trường. Song hành cùng Cortana, Google cũng đưa ra các dự báo về kết quả World Cup của mình qua Blog của dịch vụ Google Cloud Platform. Dù kín tiếng hơn nhưng thành tích của Google cũng không kém phần hoành tráng: 14/15 trận (sai trận Pháp-Đức) (Cám ơn độc giả Fantasy đã góp ý).

Điểm chung của cả 2 "nhà tiên tri" này đều là sử dụng cơ sở dữ liệu khổng lồ của mình để xây dựng mô hình dự đoán kết quả trận đấu. Trong khi Microsoft còn chưa khá kín tiếng về thuật toán dự đoán của Cortana thì Google đã công khai thuật toán dự đoán kết quả của mình. Bạn đọc nào có kiến thức về coding có thể tìm hiểu thêm về thuật toán của Google tại đây.

Nói 1 cách ngắn gọn, Google xây dựng 1 mô hình tính toán với 21 thông số từ số đường truyền, số lần dứt điểm, vị trí của cầu thủ dứt điểm.... Dựa trên giả thuyết rằng càng nhiều lần dứt điểm ở càng gần khung thành thì càng có nhiều bàn thắng, Google dự đoán số lần dứt điểm giữa 2 đội dựa trên dữ liệu từ các trận đấu trước (và cả các giải đấu cấp CLB) và năng lực của từng cầu thủ rồi so sánh số lần dứt điểm được coi là "nguy hiểm" của các đội bóng với nhau để đưa ra kết luận đội nào sẽ ghi được nhiều bàn thắng hơn. Nghe có vẻ rất "thô sơ" nhưng hoá ra thuật toán dự đoán của Google lại chứng mình hiệu quả tới không ngờ. Với 14/15 lần dự đoán đúng, Google đã vượt xa tỉ lệ "xuân rùa" 50/50 và đang tiến tới con số 100%.

Đằng sau những dự đoán tưởng như đầy may rủi này lại là sự hội tụ của thành quả 50 năm phát triển của Internet.

Dù chưa công bố cụ thể về thuật toán của hãng, nhưng qua những phát biểu của Microsoft, có thể mường tượng được rằng cách tiếp cận của Microsoft đối với vấn đề dự đoán có khác biệt đôi chút. Ngoại trừ việc cũng sử dụng các thông số của cầu thủ, đội bóng, trận đấu như Google để làm 1 yếu tố đánh giá, Microsoft còn dựa vào dữ liệu từ các yêu cầu trên dịch vụ tìm kiếm Bing của hãng.

Mỗi ngày xử lý hàng trăm triệu yêu cầu tìm kiếm, Bing chính là 1 mô hình thu nhỏ cho xã hội loài người mà Microsoft nắm giữ trong lòng bàn tay mình. Xu hướng tìm kiếm trên Bing thể hiện nguyện vọng, ý nghĩ và dự đoán của hàng triệu người dùng, Microsoft có thể dựa vào đó để tìm ra được phương án được nhiều người đồng ý nhất. 1 dạng "hỏi ý kiến khán giả trong trường quay", tận dụng trí tuệ số đông mà Microsoft từng áp dụng rất thành công trong việc dự đoán kết quả của các trò chơi truyền hình tại Mỹ như American Idol, The Voice...

Dù có lẽ sau World Cup, cũng chẳng mấy ai thực sự có ý định đổi máy chỉ để dùng điện thoại vào việc đoán... tỉ số trận đấu. Nhưng sự thành công trong việc dự đoán World Cup khiến tên tuổi Bing-Cortana nổi như cồn, tạo thành 1 hiệu ứng hiếu kỳ gần như thời điểm bạch tuộc "thánh Paul" năm 2010, đem lại cho Microsoft 1 cơ hội quảng bá tên tuổi tuyệt vời cho HĐH Windows Phone vốn đang "dặt dẹo". Vì vậy nói Microsoft chính là hãng công nghệ thắng đậm nhất World Cup là điều không ngoa.

"Thánh cô" Cortana trở thành nhân vật hot nhất trong mùa WC năm nay.

Từ chuyện vui World Cup nhìn lại mới thấy ở trong kỷ nguyên công nghệ thông tin, không có gì là không thể. Dự đoán tương lai là ước nguyện từ hàng ngàn năm về trước của con người, từ bói mai rùa cho đến bốc Dịch rồi xem cung hoàng đạo, tất cả đều thể hiện mong muốn đoán định, làm chủ tương lai thay vì đối diện với 1 hiện tại mịt mùng, bấp bênh quá nhiều may rủi. Nhưng chưa bao giờ trong lịch sử loài người, chúng ta lại đứng trước 1 kiểu bói toán được... khoa học chứng minh như bây giờ. Nhìn xa ra khỏi lĩnh vực giải trí, dự đoán thị trường, dự báo giá cả, đánh giá phản ứng xã hội là những ứng dụng rất thực tiễn của các dịch vụ xử lý dữ liệu lớn và điện toán đám mây. Đằng sau những dự đoán tưởng chừng đầy may rủi của Cortana thực ra là thành quả đến từ sự phát triển của Internet trong suốt hơn 50 năm qua. Từ chỗ là phương tiện thông tin, Internet đã trở thành 1 mô hình xã hội điện tử nơi mỗi người online đều phản chiếu lên đó 1 hình ảnh đã được số hoá, sẵn sàng để phân tích, mổ xẻ theo cách không bao giờ có thể tiến hành ở xã hội thực.

Kết

Có 1 điều Microsoft đã cố tình lờ đi khi nói về thành tích dự đoán của Cortana: ở vòng bảng World Cup, tỉ lệ dự đoán đúng của Cortana chỉ đạt 60% (đúng 29/48 trận), không cao hơn nhiều so với các máy dự báo chạy bằng... cơm và bia. Tiến vào vòng loại, khi dữ liệu về phong độ của các cầu thủ, đội bóng đã đầy đủ hơn, kèm với việc trình độ của các đội bóng sàn sàn nhau, việc dự đoán cho kết quả chính xác hơn rất nhiều. Điều ấy có nghĩa rằng thiếu đi những dữ liệu cần thiết, dù thuật toán dự đoán có tốt đến đâu thì kết quả cũng khó lòng vượt mặt thuật toán... tung xu.

Vì thế tương lai bạn có thể hỏi Cortana hay Google Now: "Sáng nay nếu ra đường có bao nhiêu % khả năng tôi bị xe cán?" và nhận được câu trả lời chính xác còn rất xa. Nhưng Google và Microsoft đã chứng mình được rằng hoàn toàn có thể hi vọng vào 1 ngày với 1 cơ sở dữ liệu đủ lớn, đủ chi tiết và 1 mô hình tính toán hợp lý, chúng ta sẽ tìm được câu trả lời cho câu hỏi hóc búa nhất trong lịch sử nhân loại: "Ngày mai sẽ ra sao?"

>>Lộ video thử nghiệm trợ lý ảo Cortana trên Windows 8