Bí ẩn và kỳ tích kỹ thuật của Albano Emissary: Đường hầm hơn 2.000 năm tuổi của người La Mã

Vào năm 398 trước Công nguyên, trong thời gian đế chế La Mã đang tiến hành cuộc bao vây lâu dài đối với thành phố Veii của người Etruria, một hiện tượng kỳ lạ đã xảy ra tại hồ Albano. Hồ vốn không có lối thoát tự nhiên và không nhận nước từ bất kỳ con sông nào, thế nhưng vào thời điểm đó, mực nước của hồ đột ngột dâng cao, gây ra tình trạng ngập lụt nghiêm trọng. Điều đáng ngạc nhiên là không có mưa và không có nguồn nước nào đổ vào hồ, bởi vậy điều này đã khiến người dân trong khu vực vô cùng hoang mang.

Nước hồ tràn ra ngoài, tấn công các cánh đồng xung quanh, phá hủy mùa màng và gây thiệt hại lớn cho nền nông nghiệp của người La Mã. Lúc này, người La Mã không chỉ đối mặt với một thảm họa tự nhiên mà còn với một tình huống có thể làm suy yếu sức mạnh quân sự của họ trong cuộc chiến với Veii. Để tìm cách giải quyết vấn đề, họ đã đến nhà tiên tri Delphi, một trong những nhà tâm linh nổi tiếng nhất thế giới cổ đại, để xin lời khuyên.

Nhà tiên tri Delphi đã đưa ra một lời tiên đoán quan trọng: "La Mã sẽ không thể chiến thắng Veii trừ khi nước của hồ Albano được kiểm soát và hướng đi nơi khác". Lời tiên tri này không chỉ mang tính thực tiễn mà còn chứa đựng yếu tố tâm linh sâu sắc, vì người La Mã tin rằng họ cần phải hành động theo sự chỉ dẫn của các vị thần để đạt được chiến thắng. Điều thú vị là một người già ở Veii cũng đã tiên đoán rằng La Mã chỉ có thể kiểm soát được thành phố nếu họ có thể giải quyết được vấn đề liên quan đến nước hồ Albano.

Dựa vào lời khuyên từ nhà tiên tri Delphi và người dân Veii, người La Mã quyết định triển khai một dự án kỹ thuật vĩ đại: xây dựng Albano Emissary, một đường hầm ngầm có khả năng thoát nước hồ, giúp giảm thiểu tình trạng ngập lụt và kiểm soát mực nước. Đây là một dự án mang tầm quan trọng lớn không chỉ về mặt kỹ thuật mà còn về mặt biểu tượng, vì nó gắn liền với niềm tin rằng các vị thần sẽ giúp La Mã giành chiến thắng nếu họ thực hiện đúng theo lời khuyên của tiên tri.

Để thực hiện dự án này, người La Mã đã huy động 30.000 công nhân, bao gồm cả nô lệ và các thợ thủ công chuyên nghiệp. Công trình yêu cầu một lượng lớn lao động và kỹ năng, vì đường hầm phải được đào xuyên qua các lớp đất đá cứng, đồng thời tránh các nguy cơ từ miệng núi lửa của hồ Albano. Đường hầm dài 1.350 mét, rộng 1,2 mét và cao 2 mét, chạy sâu 128 mét dưới mặt đất. Đặc biệt, đường hầm này có 5 trục tiếp cận thẳng đứng, một cấu trúc phức tạp cho phép công nhân tiếp cận dễ dàng trong quá trình thi công.

Việc xây dựng Albano Emissary không chỉ là một công trình lớn mà còn là một kỳ tích kỹ thuật của người La Mã cổ đại. Các nhà nghiên cứu ngày nay tin rằng mặc dù công việc đào chủ yếu được thực hiện bằng tay, nhưng có thể một số công cụ và kỹ thuật tiên tiến đã được sử dụng, có thể là các máy móc chạy bằng lực người. Công trình này được tổ chức làm việc suốt ngày đêm, với các công nhân được chia thành các nhóm làm việc trong ca kéo dài 6 giờ. Nhờ vào sự tổ chức chặt chẽ và khả năng quản lý công nhân xuất sắc, công trình được hoàn thành chỉ trong khoảng 8-9 tháng, một khoảng thời gian rất ngắn đối với một dự án quy mô như vậy.

Lối vào của đường hầm được xây dựng theo kỹ thuật opus quadratum, một phương pháp cắt đá chính xác, trong đó các khối đá hình chữ nhật được ghép lại với nhau một cách chặt chẽ. Lối vào này không chỉ có chức năng bảo vệ mà còn mang tính biểu tượng, thể hiện niềm tự hào và khả năng kỹ thuật của người La Mã. Những khối đá chắc chắn này chứng tỏ rằng công trình không chỉ nhằm mục đích thực tế mà còn là một lễ kỷ niệm cho sự hợp tác và thành tựu của dân tộc La Mã.

Albano Emissary không chỉ là một giải pháp kỹ thuật đơn thuần để kiểm soát mực nước của hồ Albano. Đường hầm còn có những chức năng quan trọng khác, bao gồm tạo ra một hồ chứa nước vĩnh viễn, cung cấp nước cho nông nghiệp và cung cấp năng lượng cho các nhà máy địa phương. Đặc biệt, hệ thống lọc ở lối vào của đường hầm, bao gồm các phiến đá với các lỗ nhỏ, giúp ngăn các mảnh vụn gây tắc nghẽn và đảm bảo dòng chảy của nước.

Mặc dù công trình có giá trị thực tiễn, nhưng đối với người La Mã, việc kiểm soát thiên nhiên mang một ý nghĩa sâu sắc hơn rất nhiều. Đó không chỉ là một nhiệm vụ kỹ thuật, mà còn là sự thực hiện một ý muốn thần thánh. Người La Mã tin rằng khi họ làm theo chỉ dẫn của các vị thần, họ sẽ được ban phước lành và đạt được chiến thắng. Quản lý thành công mực nước hồ Albano chính là một minh chứng cho việc họ đang thực hiện đúng theo ý muốn của các vị thần, và vì thế, chiến thắng trong cuộc chiến với Veii đã trở thành điều không thể tránh khỏi.

Ngày nay, Albano Emissary vẫn là một đề tài nghiên cứu hấp dẫn đối với các nhà khảo cổ và sử học. Tuy nhiên, việc tiếp cận và khám phá đường hầm này không hề dễ dàng. Một phần lớn đường hầm đã bị ngập lụt và đầy bùn, làm cho việc khảo sát gặp nhiều khó khăn. Các nhà nghiên cứu hiện nay đã khám phá được khoảng 920 mét của đường hầm, phát hiện nhiều chi tiết thú vị, bao gồm sự hình thành canxit bất thường và những quần thể động vật có vỏ nhỏ sống trong môi trường ngầm.

Dù phần lớn Albano Emissary không còn có thể tiếp cận được, nhưng công trình này vẫn là một minh chứng sống động cho tài năng và sự sáng tạo của người La Mã. Việc nghiên cứu công trình này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cách người xưa giải quyết các vấn đề kỹ thuật phức tạp và cách mà các yếu tố tâm linh, niềm tin vào sự dẫn dắt của các vị thần có thể thúc đẩy những hành động táo bạo và đầy tham vọng.