Bí ẩn của Cheddar Man, bộ xương hoàn chỉnh lâu đời nhất từng được tìm thấy ở Anh

Vào năm 1903, trong quá trình khai quật tại Hang động Gough ở Hẻm núi Cheddar, Anh, các công nhân đã phát hiện ra một bộ hài cốt đặc biệt, được gọi tên là "Cheddar Man". Đây là bộ xương hoàn chỉnh lâu đời nhất từng được tìm thấy tại Anh, có niên đại 10.000 năm, thuộc thời kỳ đồ đá cũ.

Những nghiên cứu ban đầu về Cheddar Man đã giúp làm sáng tỏ cuộc sống của nhóm người săn bắn hái lượm ở Anh cổ đại. Tuy nhiên, đến năm 2018, khi các nhà khoa học tiến hành phân tích DNA chi tiết, họ đã tiết lộ những thông tin gây sốc về diện mạo và nguồn gốc của ông, thay đổi nhận thức trước đây về người Anh thời tiền sử.

Hang động Gough nằm trong hệ thống các hang động ở Hẻm núi Cheddar, nơi từng là nơi trú ẩn của các nhóm người tiền sử. Năm 1903, khi đào một con mương trong khu vực, các công nhân đã phát hiện bộ xương hoàn chỉnh của Cheddar Man.

Theo các nhà nghiên cứu, Cheddar Man cao khoảng 5 feet 5 (tương đương 1,65m) và qua đời ở độ tuổi khoảng 20. Cuộc sống của ông thuộc về một cộng đồng săn bắn hái lượm đặc trưng của thời kỳ đồ đá cũ, sử dụng các công cụ đá nhỏ và sống nhờ săn bắn cũng như thu thập hạt giống, quả và các loại hạt.

Tiến sĩ Tom Booth, một nhà nghiên cứu tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London, chia sẻ: "Cheddar Man thuộc về một nhóm người săn bắn hái lượm, sống một cuộc đời khá phức tạp với nhiều kỹ năng thích nghi trong môi trường tự nhiên".

Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn chưa thể xác định chính xác nguyên nhân cái chết của Cheddar Man. Một lỗ nhỏ trên hộp sọ của ông đã khiến nhiều người suy đoán liệu đó là dấu vết của chấn thương hay chỉ là tổn hại trong quá trình khai quật.

Lối sống thời tiền sử và bí ẩn về nơi chôn cất

Dù không có bất kỳ hiện vật chôn cất nào được tìm thấy cùng Cheddar Man, nhưng các nhà nghiên cứu đã dựa vào những khám phá tại các địa điểm khác gần đó để dựng nên bức tranh về đời sống thời kỳ này.

Tại khu định cư Star Carr, niên đại sớm hơn Cheddar Man 1.000 năm, các hiện vật như mũ sọ hươu đỏ, mặt dây chuyền đá phiến, và các loại đá quý như hổ phách, hematit, pyrit đã được tìm thấy. Những phát hiện này gợi ý về một nền văn hóa phong phú, với tín ngưỡng và nghệ thuật.

Đáng chú ý, một nghĩa địa thời kỳ đồ đá lớn gần đó, Aveline's Hole, chứa hài cốt của khoảng 50 người, được chôn cất trong khoảng thời gian chỉ 100-200 năm. Điều này đặt ra câu hỏi: tại sao Cheddar Man lại bị chôn cất một mình trong hang động Gough?

Tiến sĩ Booth giải thích: "Chúng tôi không rõ liệu ông có được chôn cất theo nghi thức hay chỉ đơn giản bị bao phủ bởi trầm tích tự nhiên qua thời gian".

Khám phá DNA thay đổi lịch sử

Năm 2018, phân tích DNA của Cheddar Man đã mang đến một khám phá ngoạn mục, thay đổi hiểu biết về ngoại hình của người Anh cổ đại.

Nhờ điều kiện mát mẻ trong hang động Gough và các mỏ khoáng sản tự nhiên bảo quản bộ hài cốt, DNA của Cheddar Man vẫn còn nguyên vẹn sau hàng ngàn năm. Nhóm nghiên cứu đã khoan một lỗ nhỏ trên hộp sọ của ông để lấy mẫu bột xương, sau đó sử dụng công nghệ giải trình tự gen hiện đại để phân tích.

Kết quả cho thấy Cheddar Man có đôi mắt xanh, làn da nâu sẫm đến đen, và mái tóc xoăn sẫm màu. Điều này trái ngược hoàn toàn với giả định trước đây rằng ông có làn da sáng và tóc vàng - đặc điểm thường gắn liền với người châu Âu thời kỳ đầu.

Tiến sĩ Booth nhận định: "Phát hiện này cho thấy làn da sáng chỉ tiến hóa ở châu Âu muộn hơn nhiều so với dự đoán. Nó cũng nhấn mạnh rằng các phạm trù chủng tộc hiện đại không áp dụng cho thời kỳ tiền sử".

Tái hiện diện mạo Cheddar Man

Dựa trên dữ liệu DNA, các nghệ sĩ từ Kennis & Kennis Reconstructions đã tái tạo bức tượng bán thân của Cheddar Man. Hình ảnh mới mẻ này thách thức định kiến về người Anh cổ đại, đồng thời nhấn mạnh tính di động và sự giao thoa văn hóa của loài người qua các thời kỳ.

Alfons Kennis, một trong những nghệ sĩ thực hiện dự án, cho biết: "Câu chuyện của Cheddar Man là minh chứng rõ ràng cho thấy tất cả chúng ta đều là người nhập cư ở một thời điểm nào đó".

Phân tích DNA tiết lộ rằng tổ tiên của Cheddar Man có nguồn gốc từ châu Phi, sau đó di cư qua Trung Đông và tới châu Âu. Họ cuối cùng đặt chân đến Anh qua một cây cầu đất liền cổ tên là Doggerland, nay đã chìm dưới biển.

Khoảng 10% người dân Anh ngày nay được cho là mang dấu vết di truyền từ cộng đồng của Cheddar Man. Theo thời gian, sự di cư của các nhóm người nông dân từ Cận Đông và các người chăn nuôi từ thảo nguyên Pontic đã góp phần thay đổi diện mạo của người châu Âu. Làn da sáng, đặc trưng của khí hậu mát mẻ và ít ánh nắng mặt trời, dần trở thành đặc điểm phổ biến.

Ngày nay, bộ xương và bức tượng bán thân của Cheddar Man được trưng bày tại phòng triển lãm Human Evolution ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London. Những khám phá về ông không chỉ thay đổi hiểu biết về lịch sử nhân loại mà còn truyền tải thông điệp mạnh mẽ về sự đa dạng và kết nối của con người qua các thời kỳ.

Cheddar Man không chỉ là một bộ xương cổ xưa; ông là biểu tượng của hành trình di cư và sự tiến hóa không ngừng của loài người, nhắc nhở chúng ta rằng nguồn gốc và bản sắc luôn là những câu chuyện phức tạp, vượt xa mọi ranh giới và định kiến.