113 năm trước, cả thế giới tin con tàu này không thể chìm - 5 ngày sau, mọi thứ sụp đổ

Ngày 10 tháng 4 năm 1912, con tàu RMS Titanic rời cảng Southampton (Anh), đánh dấu chuyến đi đầu tiên và cũng là cuối cùng trong lịch sử của nó. Trong mắt giới kỹ sư hàng hải lúc bấy giờ, Titanic là đại diện cho đỉnh cao kỹ thuật – một "thành tựu của nhân loại" hội tụ mọi tiến bộ đáng kể của công nghệ đóng tàu đầu thế kỷ 20. Tuy nhiên, vụ tai nạn xảy ra chỉ 5 ngày sau đó đã phơi bày những lỗ hổng nghiêm trọng trong tư duy thiết kế và vận hành an toàn, để rồi dẫn tới sự thay đổi toàn diện trong ngành hàng hải toàn cầu.

Với chiều dài hơn 269 mét và lượng giãn nước gần 46.000 tấn, Titanic là tàu thủy lớn nhất thế giới khi đó. Nó là một trong ba tàu thuộc lớp Olympic của hãng White Star Line – cùng với Olympic và Britannic – được thiết kế nhằm cạnh tranh trực tiếp với các đối thủ đến từ Cunard Line. Được chế tạo bởi hãng đóng tàu Harland & Wolff tại Belfast (Ireland), Titanic là một kỳ công kỹ thuật, từ kết cấu thép đến động lực học. Tàu sử dụng hai động cơ hơi nước piston ba cấp và một tuốc bin Parsons chạy bằng hơi, kết hợp với ba chân vịt giúp đạt tốc độ tối đa gần 23 hải lý/giờ.

Một trong những điểm nổi bật của Titanic là hệ thống 16 khoang kín nước – được thiết kế để ngăn nước tràn lan nếu thân tàu bị thủng. Theo tính toán, tàu có thể nổi kể cả khi 2 đến 4 khoang bị ngập nước. Đây là lý do vì sao Titanic được nhiều người tin là "không thể chìm" – một sự tự tin được lan truyền rộng rãi, dù các kỹ sư thiết kế chưa bao giờ tuyên bố chính thức điều đó.

Ngoài hiệu năng kỹ thuật, Titanic còn sở hữu tiện nghi vượt trội so với bất kỳ tàu dân dụng nào vào thời điểm đó. Tàu có hệ thống điện chiếu sáng toàn bộ, thang máy, bể bơi nước mặn, phòng thể dục, thư viện, phòng ăn hạng nhất sang trọng và hệ thống thông tin vô tuyến điện Marconi – cho phép gửi nhận tín hiệu điện báo ra bờ biển. Khoang hạng nhất trên Titanic được mô tả ngang tầm khách sạn 5 sao, trong khi khoang hạng ba vẫn đủ tiện nghi để thu hút người nhập cư sang Mỹ.

Tuy nhiên, vào khuya ngày 14 tháng 4 năm 1912, Titanic va phải một tảng băng trôi ở Bắc Đại Tây Dương. Vết rách trải dài qua nhiều khoang kín nước, vượt quá khả năng nổi của thân tàu. Trong vòng hơn 2 tiếng rưỡi, Titanic chìm hoàn toàn, kéo theo hơn 1.500 sinh mạng trong tổng số hơn 2.200 hành khách và thủy thủ đoàn. Hệ thống điện báo vô tuyến đã hoạt động cho đến tận những phút cuối cùng để gửi tín hiệu cầu cứu, giúp tàu Carpathia đến cứu được khoảng 700 người sống sót.

Nguyên nhân thương vong lớn không chỉ nằm ở cú va chạm mà còn đến từ việc Titanic chỉ mang theo 20 xuồng cứu sinh, đủ cho khoảng 1.200 người – ít hơn rất nhiều so với sức chứa thực tế của tàu. Điều này phản ánh tiêu chuẩn an toàn lạc hậu lúc bấy giờ, vốn tính toán số xuồng dựa trên trọng lượng tàu, không phải số người. Hơn nữa, quy trình huấn luyện sơ tán, phân chia thông tin giữa thuyền trưởng và hành khách, cũng như năng lực phản ứng khẩn cấp của thủy thủ đoàn đều không được chuẩn hóa.

Vụ chìm tàu Titanic đã gây chấn động toàn cầu và dẫn tới các thay đổi lớn trong luật hàng hải. Năm 1914, Công ước quốc tế đầu tiên về an toàn sinh mạng trên biển – SOLAS (Safety of Life at Sea) – được ban hành. Từ đó, tàu buộc phải trang bị xuồng cứu sinh cho toàn bộ hành khách, thiết lập trực canh vô tuyến 24/24, hệ thống thông báo khẩn, tiêu chuẩn cách nhiệt và phân khoang chặt chẽ hơn. Sau này, công nghệ radar, định vị và sonar cũng được phát triển mạnh mẽ hơn để ngăn ngừa va chạm với chướng ngại vật như băng trôi.